In opdracht van woningcorporatie De Woonplaats is in 2011 een van de duurzaamste appartementengebouwen van Nederland opgeleverd: het Kotmanpark. Dit gebouw biedt plaats aan 54 energiezuinige A+ appartementen. Wij zijn als technisch adviesbureau nauw betrokken geweest bij dit project om de energiedoelstellingen te kunnen behalen.
Zo hebben wij al in de ontwerpfase gepleit voor goede bouwkundige “randvoorwaarden”, zoals oriëntatie op het zuiden om maximaal gebruik te kunnen maken van invallende zonnewarmte. De woningen hebben zeer hoge isolatiewaarden en drielaags glas. De koudebruggen zijn tot een minimum gereduceerd, door ook gebruik te maken van bijvoorbeeld geisoleerde kozijnen. In Nederland is dit zeker voor huurappartementen uniek te noemen. De bereikte EPC bedraagt 0,48.
Geen ventilatie met WTW, wel nuttig gebruik afgevoerde warmte
Er is gekozen voor het passiefhuis-principe, echter met het verschil dat wij bewust geen gebruik maken van ventilatie met warmteterugwinning, een van de voorwaarden om passiefhuis te kunnen zijn. De afgezogen warme ventilatielucht gaat echter niet ongebruikt weer naar buiten. De warmte wordt er eerst uitgehaald door een warmtepomp op ventilatielucht. Deze warmte wordt vervolgens in een opslagvat met warm water ´gestopt´, dat wordt gebruikt voor verwarming en warm tapwater. De afgezogen warmte wordt hierdoor niet weggegooid, maar gebruikt op het moment dat de bewoner hier behoefte aan heeft.
Dit in tegenstelling tot ventilatie met WTW, waarbij ook warmte wordt teruggewonnen op het moment dat dit helemaal niet nodig is, als bijvoorbeeld de zon voldoende schijnt.
Geen gas!
Voor een appartement dat zo goed geïsoleerd is, komt het gasverbruik voor verwarming niet boven de 100 m3 per jaar uit. Het is zonde om hiervoor een hele gasinfrastructuur met cv-ketels aan te brengen, waarvoor de bewoner meer betaalt aan vastrecht en onderhoud als aan werkelijk verbruik. De woningen zijn daarom all-electric en beschikken over een warmtepompboiler en 2,5 m2 zonnecollectoren op het dak. De zonnecollectoren zijn individueel per woning aangesloten. Deze leveren beide warmte aan een 300 liter opslagvat voor verwarming en warmtapwater.
Wanneer de warmtepomp en de zonnecollectoren op het dak onvoldoende warmte leveren aan het vat, komt een elektrisch verwarmingselement bij. Elektriciteit heeft echter als nadeel dat het bij veel verbruik wel duur kan worden. Daarom is bijvoorbeeld de douche uitgerust met een doorstroombegrenzer, zodat het elektrisch verwarmingselement niet snel hoeft bij te springen. De bewoners worden tevens door De Woonplaats goed voorgelicht over hoe ze met hun energiezuinige woning om kunnen gaan.
Laag temperatuur verwarming
Voor de warmtepomp is het noodzaak dat verwarming met lage temperaturen plaats vindt. Een voor de hand liggende oplossing is dan vloerverwarming, maar dat reageert te traag wanneer de zon begint te schijnen. Wij adviseerden de opdrachtgever daarom te kiezen voor laag-temperatuur radiatoren, die niet warmer worden dan 55 °C. Deze kunnen door de geringere massa wel snel reageren op temperatuurschommelingen.
In de media
- In dit korte filmpje op Youtube geeft Hans Crone verdere uitleg op locatie: www.youtube.com/watch?v=gHjZkcqbcZ8
- Op internet vindt u verder diverse websites die aandacht hebben geschonken aan dit project, o.a: www.passiefhuismarkt.nl/nieuws/kotmanpark-in-enschede-opmaat-naar-energieneutrale-gebouwen/
Projectgegevens:
Opdrachtgever: De Woonplaats Enschede
Bouwmanagement en ontwikkeling: AM
Architect: Klunder Architecten
Aannemer: BAM Woningbouw
Opgeleverd: 2011